Veiligheid is een onderwerp waarover ik al heel lang het gesprek aanga binnen onze branche. Dat ik samen met Endymion de Rode Loper debatten ben gestart, waar we inmiddels tal van gasten uit onder andere de accountancy, politiek en psychologie hebben mogen ontvangen, hangt daar ook zeker mee samen. Veiligheid is tijdens die debatten een terugkerend onderwerp, ontstaan uit het thema ‘fraude’. Dat is voor accountants iets waar ze in de regel maar moeilijk over kunnen praten; het ligt gevoelig en is ingewikkeld. Mede door die debatten wilde ik ervaringen ophalen bij accountants die te maken hebben gehad met dossiers waar fraude mee gemoeid was. En dan kom je meteen terecht bij het onderwerp ‘veiligheid’.
Als je als accountant te maken krijgt met een frauduleus dossier, is er een grote kans dat je je moet verantwoorden voor de tuchtrechter. Niet alleen voelt dat ontzettend bedreigend, maar je bent in de ogen van je vakgenoten meteen veroordeeld door de publieke opinie. Want als je voor de tuchtrechter staat, zul je je werk wel niet goed hebben gedaan. Je wordt als het ware aan de zijkant gezet en dat heeft een grote invloed op je carrière. Accountants worden hier letterlijk en figuurlijk ziek van.
Ik wil hier heel anders naar kijken, ik vind dat we moeten leren van de casuïstiek en bespreekbaar moeten maken wat er is gebeurd. Vaak genoeg voelen accountants zich echter niet veilig genoeg om zich uit te spreken of dingen die in een dossier staan naar boven te brengen. En wat mij betreft is dat juist essentieel in ons beroep. Ik zie paralellen met de zaak rondom Khadija Harib. Zij moest in het NRC lezen dat het presidium, het dagelijks bestuur van de Tweede Kamer, een onderzoek ging instellen naar haar vermeende intimiderende gedrag en machtsmisbruik toen ze voorzitter van de Tweede Kamer was. Harib weigerde mee te werken aan een onderzoek, en kondigde een paar dagen later zelfs haar vertrek uit de Kamer aan. Ik begrijp haar reactie wel, wat er dan ook wel of niet waar is van haar ‘schrikbewind’. Ik zou ook niet hebben meegewerkt. Harib was op basis van ‘anonieme bronnen’ in de media reeds veroordeeld voordat ze überhaupt iets kon zeggen. Bovendien werd het onderzoek ingesteld op advies van de landsadvocaat, een kantoor dat zelf al tijden onder een vergrootglas ligt wegens een grootschalige fraude en verduistering.
Harib zei dat de werkwijze haaks staat op zorgvuldigheid en een veilige werkomgeving, terwijl de anonieme bronnen juist háár beschuldigen van een onveilige werkomgeving. Je wil een sociaal veilige werkomgeving creëren, vanuit dat perspectief is het onderzoek ook gestart. Dan moet je je daar zelf ook naar gedragen. Dat geldt ook voor accountants. De leiding van een accountantskantoor moet zorgdragen voor een veilige omgeving. Om dat bij 4you voor elkaar te krijgen, hebben we het structuurmodel omgegooid – de directie is dienend aan het functioneren van accountants. Aansturen vanuit oplossing, niet vanuit veroordeling. Dus vanuit menselijkheid. Ik had de zaak Harib heel anders aangepakt. Er waren al langer geluiden over haar gedrag, daar had men al veel eerder op moeten inspelen. Zó zorg je voor veiligheid.
